Czy witaminy w ciąży są niezbędne?

Suplementacja w okresie ciąży to jeden z najbardziej kontrowersyjnych tematów dotykających problematyki świadomego macierzyństwa. Choć większość specjalistów zdecydowanie popiera takie zachowanie, to jednak nie brakuje i takich, którzy jednoznacznie twierdzą że to… mit. Kto ma rację? Na to pytanie odpowiemy w poniższym artykule.

Suplementacja a… suplementacja

Stosowanie suplementów powinno być zawsze poprzedzone konsultacją lekarską. Zasada ta dotyczy przede wszystkim kobiet w ciąży, których obowiązkiem jest troska o nienarodzone dziecko. Co więcej – niektóre suplementy, które „teoretycznie” przeznaczone są dla ciężarnych, zawierają w swoim składzie szereg składników niebezpiecznych dla dziecka. Nie muszą to być od razu substancje szkodliwe. Wystarczy, że niektóre z nich (tak jak witamina A) zostaną przedawkowane.

Witaminy w ciąży – o których warto pamiętać?

Konieczność zadbania o odpowiednią dietę w ciąży nie jest mitem, lecz obowiązkiem rodziców a zwłaszcza matki. Czasami jednak zdarzają się i takie osoby, które suplementację traktują (niestety) jako alternatywę dla diety. Komponując codzienne posiłki warto zadbać o zawartość pełnej gamy witamin i minerałów. Poniżej dowiesz się na jakie szczególnie zwracać uwagę.

Witamina B9

Zwana kwasem foliowym – to substancja niezbędna do prawidłowego rozwoju układu nerwowego dziecka. Szczególny nacisk kładzie się na jej stosowanie zwłaszcza w pierwszym trymestrze ciąży, gdy u płodu kształtuje się cewa nerwowa, będąca zalążkiem mózgu i rdzenia kręgowego. Brak kwasu foliowego może wywołać u dziecka poważne choroby, takie jak bezmózgowie, rozszczep kręgosłupa lub wodogłowie. Niedobór witaminy B9 przedkłada się również na organizm mamy, która może odczuwać intensywne zmęczenie, problemy z koncentracją itd.

Dodatkową suplementację kwasem foliowym zaleca się zarówno u kobiet ciężarnych, jak i tych, które dopiero planują zajście w ciążę. Dzienna norma spożycia witaminy powinna oscylować w granicach 0.4 – 1 mg. Standardowa dieta zapewnia zaledwie 50 procent tej wartości. Kwas foliowy można znaleźć między innymi w papryce, owocach i zielonych warzywach.

Inne witaminy typu „B”

Kobieta ciężarna powinna nie tylko zwiększyć podaż kwasu foliowego, ale też czterech innych witamin z grupy „B”, to jest B1, B2, B6 i B12. Mają one ogromne znaczenie w kontekście prawidłowej przemiany materii, regulacji gospodarki hormonalnej i odpowiedniej pracy układu sercowo – naczyniowego.

Dzienne zapotrzebowanie na witaminy „B” wynosi odpowiednio: B1 – 1,4 mg, B2 – 1,6 mg, B6 – 1,5-2 mg, B12 – 20-25 µg. Najwięcej ich znajdziemy w orzechach, jajkach, rybach i czerwonym mięsie. Kobietom ciężarnym zaleca się w szczególny sposób spożywanie witaminy B6, gdyż ma ona wpływ na minimalizowanie nudności we wczesnym okresie ciąży.

Witamina C

To bardzo ważny składnik diety, którego rola nie ogranicza się wyłącznie do wzmocnienia odporności. Mało kto wie, że witamina C bierze udział w aż 300 procesach biochemicznych, mających miejsce w organizmie mamy i dziecka. Zaleca się, by kobieta spożywała około 85 mg tej witaminy na dobę. Znajdziemy ją zwłaszcza w cytrusach, porzeczkach, kapuście i pomidorach.

W okresie ciąży witamina C powinna być dawkowana w przemyślany sposób. Jej niedobór może wywołać wady rozwojowe u dziecka, zwłaszcza w obrębie układu nerwowego. Z kolei nadmiar witaminy C również nie jest korzystny dla zdrowia.

Witamina E

To ważny element „diety ciążowej”. Minimalizuje ona ryzyko przedwczesnego porodu i jednocześnie korzystnie wpływa na wzrok dziecka i jego układ nerwowy. Witamina E odgrywa również bardzo istotną rolę w transporcie składników odżywczych. To dzięki niej wszystkie tkanki organizmu dziecka są prawidłowo odżywione.

Niedobór witaminy E może doprowadzić do wielu bardzo poważnych konsekwencji. Pierwszą z nich jest wspomniany przedwczesny poród, bądź nawet poronienie. Brak witaminy E może również doprowadzić do powikłań skórnych, ogólnego osłabienia organizmu i słabego widzenia u dziecka. W substancję tą bogate są przede wszystkim zboża, jajka (przede wszystkim żółtka) i oleje roślinne.

Witamina A

Ważny składnik diety, który korzystnie wpływa na jakość widzenia u dziecka, wspiera jego wzrost i wzmacnia kości (w tym zęby). Dzienne zapotrzebowanie na tą witaminę oscyluje na poziomie 1200 mikrograma. Ciekawostką jest fakt, że dawkę tą zapewnia zjedzenie dwóch średniej wielkości marchewek.

Co ważne – witamina A nie wymaga suplementacji. Najlepiej spożywać ją w produktach naturalnych. Dlaczego? Ponieważ jej nadmiar może być szkodliwy dla zdrowia dziecka, prowadząc do zaburzeń pracy jego układu krwionośnego i wielu innych, często bardzo niebezpiecznych chorób.

Witamina D

Substancja, którą kojarzymy głównie z dobrą kondycją kości. Jest w tym sporo prawdy, ponieważ wspomaga ona proces przyswajania wapnia. Witamina D ma również istotny wpływ w kontekście kopiowania i przetwarzania materiały genetycznego. Jest ona obowiązkowym składnikiem każdej diety i to nie tylko kobiet ciężarnych. Zaleca się, by każdego dnia spożywać około 10 mikrogram tej substancji.

Przez cały okres ciąży zalecana się suplementacja witaminy D. Jej niedobór może prowadzić do zwiększonej łamliwości kości, ale też do znacznie poważniejszych schorzeń, w tym nowotworów, cukrzycy typu I i chorób autoimmunologicznych. Co ważne – witamina D wpływa na organizm dziecka i matki. Jej niedobór w okresie ciąży może wywołać powyższe schorzenia również i u mamy.

Witamina K

Bardzo ważny składnik codziennej diety! Chociażby dlatego, że organizm dziecka nie wytwarza go tuż po porodzie. Powszechnie uważa się, że witamina ta jest odpowiedzialna za krzepliwość krwi. Jest w tym sporo prawdy, aczkolwiek jej działanie rozszerza się również do wzmacniania odporności, wspierania prawidłowej przemiany materii i budowy kośćca.

W ciągu doby należy dostarczyć około 0.03 mg tej witaminy na jeden kilogram masy ciała. Na szczęście jest o nią dość łatwo – można ją znaleźć w sałacie, kalafiorach, kefirach, jogurtach i brokułach. Nadmiar witaminy K nie jest szkodliwy, gdyż organizm usuwa go w naturalny sposób.

Suplementy – tak, czy nie?

Teoretycznie – w przypadku niektórych witamin – suplementacja jest jak najbardziej wskazana. W praktyce różnie z tym bywa, gdyż (jak widać na powyższych przykładach) przedawkowanie niektórych witamin może doprowadzić do poważnych powikłań.

Jak zatem w bezpieczny sposób zażywać witaminy prenatalne? Najlepiej, jeśli ich stosowanie skonsultujemy z lekarzem specjalistą. W tym celu należy:

• poinformować lekarza o suplementach, które w okresie ciąży chce się zażywać; najlepiej pokazać mu opakowanie z dołączoną ulotką,
• poinformować o przebytych chorobach, przyzwyczajeniach żywieniowych i nakreślić ogólną dietę, którą na co dzień się stosuje,
• wykonać odpowiednie badania krwi, dzięki którym lekarz oceni poziom witamin i nakreśli optymalną (ewentualną) suplementację.

Dobrym pomysłem jest też wykonanie badania MTFHR. Polega ono na określenie optymalnej formy kwasu foliowego, którą należy przyjmować w okresie ciąży. Test taki przeprowadza się ze względu na fakt, że wiele kobiet w okresie ciąży nie potrafi przyswajać „klasycznego” kwasu foliowego. W zasadzie badanie to powinna wykonać każda kobieta, niezależnie od aktualnego stanu zdrowia.

Magnez – obowiązkowy składnik diety ciężarnej

Wielu ekspertów podkreśla, jak ważną rolę odgrywają witaminy w ciąży. Niestety często zapomina się, że równie ważną rolę odgrywa magnez. Owszem, nie jest on witaminą, ale mimo to bierze udział w wielu różnych procesach biochemicznych, od których zależy zdrowie dziecka i jego matki.

Dlaczego magnezu jest tak mało?

W Polsce ilość magnezu w pożywieniu ulega notorycznemu zmniejszeniu. Widać to zwłaszcza na przykładzie najbardziej uprzemysłowionych regionów Polski. Rosnące skażenie środowiska sprawia, że podaż Mg cały czas spada. W związku z tym nie można zapewnić organizmowi jego optymalnej ilości, stosując metody sprawdzające się jeszcze kilkadziesiąt lat temu.

Gdzie znajdziemy magnez?

Magnez znajdziemy między innymi w orzechach i czekoladzie (zwłaszcza ciemnej). Problem w tym, że coraz rzadziej decydujemy się na spożycie tych skądinąd bardzo ważnych składników diety. Tymczasem magnez bierze udział w około 300 procesach biochemicznych, które w każdej chwili mają miejsce w naszym organizmie. Teoretycznie najłatwiej szukać magnezu w suplementach. Niektóre witaminy prenatalne (dostępne w postaci wieloskładnikowych suplementów), posiadają w swym składzie magnez. Znacznie łatwiej znaleźć go jednak w… wodzie mineralnej.

Woda kontra kapsułki

Zapotrzebowanie na magnez u kobiet w ciąży oscyluje w okolicach 500 mg na dobę. Jest to dużo, aczkolwiek wielu specjalistów zaznacza, iż nie trzeba w tym przypadku stosować dodatkowej suplementacji. Z badań wynika, że magnez zawarty w wodzie, znacznie łatwiej wchłania się w organizmie, niż jego „kapsułkowa” odmiana. Warto na ten problem zwrócić szczególną uwagę, gdyż – według dostępnych analiz – nawet 90 procent kobiet ciężarnych wykazuje niedobór magnezu.

Skutki działania magnezu w kontekście zdrowia dziecka

Jak ważny jest magnez w życiu dziecka? Wyniki badań są jednoznaczne – jego obecność w organizmie zmniejsza ryzyko wystąpienia tak zwanej „śmierci łóżeczkowej” i ułatwia proces leczenia w przypadku przedwczesnego porodu. Magnez korzystnie wpływa również na ogólny rozwój płodu. Jego brak może wywołać szereg powikłań prenatalnych z poronieniem włącznie.

Suplementacja – najważniejsze zasady stosowania

Witaminy w ciąży należy przyjmować w określonych przez lekarza godzinach. Jeśli ich stosowanie wywołuje mdłości, można spróbować zażywać je wraz z posiłkiem. W przypadku, gdy ciężarna zapomniała o przyjęciu suplementów, należy zastosować je jak najszybciej.

Może się okazać, że niektóre leki mogą – w połączeniu z witaminami prenatalnymi – wywołać określone działania niepożądane. Dlatego obowiązkiem kobiety jest poinformowanie lekarza o aktualnym stanie zdrowia i zażywanych lekach. Niektóre z nich mogą niekorzystnie wpłynąć na stan zdrowia dziecka!

Suplementy diety mogą wywołać określone skutki uboczne. Najczęściej mają one delikatny charakter i ograniczają się do zaparć lub niestrawności. Wspomniane zaparcia są najczęściej spowodowane przez nadmiar żelaza, którego spożycie można oczywiście zredukować. Dobrą praktyką zwalczania działań niepożądanych jest też spożywanie dużej ilości wody.

Podsumowanie

Witaminy prenatalne są ważne w utrzymaniu odpowiedniego stanu zdrowia dziecka i jego matki, aczkolwiek należy je zażywać „z głową” i zgodnie z zaleceniami lekarza. Odejście od tej zasady może doprowadzić do wielu powikłań, które swym zasięgiem obejmą nie tylko dziecko, ale i jego matkę.